Bir ticaret şirketinin tür değiştirmesinde (Typenumwandlung) veya bir ticari işletmenin bir ticaret şirketine dönüşmesinde, ticari işletmenin ve şirketin tasfiye edilmesine gerek yoktur. Bu durumda ticaret siciline tescil edilmiş bir ticari işletmenin malvarlığının tamamı, yazılı devir sözleşmesi temeline dayalı olarak envanterde yer alan tüm aktif ve pasifiyle birlikte devralan şirkete geçer (TTK m. 11/3).
Ancak TTK’nın 11. maddesinin 2. fıkrası hükmü uyarınca, ticari işletme bir bütün halinde devredilebilir ve diğer hukuki işlemlere konu olabilir. Devir sözleşmesinin, aksi öngörülmemişse, duran malvarlığını, işletme değerini, kiracılık hakkını, ticaret unvanı ile diğer fikri mülkiyet haklarını ve sürekli olarak işletme özgülenen malvarlığı unsurlarını içerdiği kabul olunur.
Öte yandan, tür değiştirmede şirketin malvarlığının birleşme ve bölünmenin aksine, külli halefiyet ilkesi uyarınca, bir bütün olarak değiştirilmesi istenilen yeni tür şirkete geçmesi ne gerekli ne de şarttır. Tür değiştirme ile tür değiştiren şirketin hukuki ve ekonomik ilişkileri değişmez; diğer bir anlatımla, yeni türe çevrilen şirket, eskisinin devamıdır. Tür değişikliğinde, sadece şirketin iç ve dış ilişkide ortaksal hakların niteliğini belirleyen ve tanınmasını sağlayan “hukuki kabuğu, kimliği” değişmekte, buna karşılık hukuk süjesi, ekonomik ve ortaksal ilişkileri eskiden olduğu gibi devam etmektedir.
Tür değiştirme, tür değiştirecek şirketin hukuki yapısına uygun ise, genel olarak caizdir. Yasada, geçerli olan tür değiştirmeleri sınırlı şekilde (numerus clausus) sayılmış, kollektif ve komandit şirketlerin tür değiştirmesine ilişkin özel kurallar ortaya koyulmuştur. Böylelikle, bir ticaret şirketi, bazı işlemler sonucunda yeni bir tür ticaret şirketine dönüşmektedir. Burada şirketin sadece hukuki şekli (türü) değiştiğinden, ortada tek bir tüzel kişilik bulunmaktadır. Örneğin, bir anonim şirketin limited şirkete dönüşmesinde (TTK m. 181/1/a/1) veya bir komandit şirketin yapısını değiştirerek (tüm komanditer ortakların ortaklıktan çıkmasıyla) bir kollektif şirkete dönüşmesinde olduğu gibi (TTK m. 182/1/b).
TTK m. 194/3 hükmü uyarınca, bir ticaret şirketinin bir ticari işletmeye de dönüşmesi mümkündür. Bunun için, ticaret şirketinin tüm paylarının ticari işletmeyi işletecek kişi veya kişiler adına tescil edilmelidir. Bu halde, ticari işletmeye dönüşen ticaret şirketi bir kollektif veya komandit şirket ise, ticaret şirketinin eski ortakları da 264. maddedeki zamanaşımı süresince sıfatlarına göre müteselsilen sorumlu olurlar. Söz konusu dönüşüme bu kanunun 264 ila 266 maddeleri de uygulanır. Bu durumda bir ticaret şirketinin, feshedilip tasfiye edilmeden, bir ticari işletmeye dönüşebilmesi mümkün olmaktadır. Ticaret şirketinin paylarını devralacak kişiler birden fazla ise, ticaret şirketi tüzel kişiliğini kaybederek bir adi ortaklığa dönüşebilecektir.
Açıkcası böyle bir tür değiştirmenin teknik olarak hukuki-ekonomik kurallar ve işletme organizasyonu açısından yerinde olduğunu söylemek mümkün değildir.
2 thoughts on “Ticaret Şirketlerinde Hukuki Kabuk Değiştirmek Suretiyle Tür Değiştirme”