Sözleşmenin Yorumlanması – KAYA & ELMADAĞ

Sözleşmenin oluşturulması aşamasında taraflar sözleşmenin içeriği hakkında farklı fikirlere sahip olabilirler.Bu noktada yorum sorunu ortaya çıkar.çıkar.

Açık ve anlaşılır bir hükmün yorumlanması söz konusu olduğunda olamaz. Örneğin, satım bedelinin açıkça yüz bin lira olduğunu belirten bir sözleşme hükmü yorumlanamaz.

Sözleşmenin bazı hükümleri göründüğü kadar net olmadığı durumlarda yorum yapılabilir, ancak tabii hüküm açık ve net olduğunda yorum yapılamayacak.

İçindekiler

A. YORUM İLKELERİ

Birden fazla anlama gelen sözleşme hükümleri öğretide kabul edilen ilkelere göre yorumlanacaktır. Bu ilkeler, somut olaya göre değerlendirilerek kullanılacaktır.

1. Lafzi Yorum Yasağı

Yorumun hareket noktasını ilgili sözleşme hükmünün lafzı oluşturur. Bu noktada ilk yorum ilkesi karşımıza çıkmaktadır. Sözleşme hükmünün lafzı hareket noktasıdır; ancak tek başına lafzi bir yorum yapılamaz. Yani lafzi yorum yasağı vardır.

2. Bütünsel Yorum İlkesi

Sözleşmenin bir veya birkaç hükmü yorumlanırken sözleşmenin tamamı göz önünde bulundurulur. Sözleşme hükmü, sözleşme bağlamından soyutlanarak yorumlanamaz.

3. Geriye Dönük Yorum İlkesi

Yorum yapılırken yorum ihtiyacının doğduğu an değil; geriye dönük bir şekilde tarafların sözleşmeyi yaptıkları anda neyi kararlaştırmak istedikleri belirlenir. Örneğin iki sene önce yapılmış bir sözleşme bugün yorumlandığında, iki sene önceki hal ve şartlara göz önünde tutulacaktır.

4. Dürüstlük Kuralına Dayanma İlkesi

Yorum yapılırken tarafların doğru, dürüst, makul kişiler olarak neyi kast ettiği araştırılarak dürüstlük kuralına dayanan bir yorum yapılacaktır.

5. Metni Kaleme Alan Aleyhine Yorum İlkesi

Genel işlem şartlarında da bahsedildiği üzere bir sözleşme hükmü, metni kaleme alan tarafın lehinde de aleyhinde de yorumlanabiliyorsa; metni kaleme alan aleyhine yorum esas alınacaktır. Metni kaleme alan kişi, kendini daha düzgün ve menfaatine uygun bir şekilde ifade etme şansına sahiptir. Dolayısıyla diğer taraf lehine yorum yapılmalıdır.

6. Borçlu Lehine Yorum İlkesi

Bir sözleşmedeki yoruma muhtaç hükümler, hem borçlu hem de alacaklı lehine yorumlanabiliyorsa, yorum borçlu lehine yapılacaktır.

7. Sözleşmenin Korunması Lehine Yorum İlkesi

Yorum sonucunda ortada bir sözleşmenin mevcut olmadığına yani geçersizliğine ya da sözleşmenin geçerliliğine varılabiliyorsa bu iki yorumdan sözleşmeyi ayakta tutacak olan yoruma öncelik verilecektir.

8. Düzenleyici Yükümlerden Sapan Anlaşmaların Dar Yorumlanması İlkesi

Genel işlem şartlarında da bahsedildiği üzere kanunun düzenleyici hükümlerinin aksi kararlaştırıldığında ve bu hükümlerde yorum söz konusu olduğunda sert, dar ve katı yorumlama yapılacak; genişletici yorum esas alınmayacaktır.