Rüçhan Hakkı Nedir? Rüçhan Hakkından Kimler Yararlanabilir?
Rüçhan hakkı, Paris Sözleşmesinin temel ilkelerinden biridir.
Rüçhan hakkından, Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf devletlerin herhangi birinde, yetkili mercilere markanın tescil için usulüne uygun olarak başvuru yapan aşağıdaki kişiler yararlanır:
- Taraf devletlerden birinin uyruğunda olanlar
- Taraf devletlerden birinin uyruğunda olmamakla birlikte bunlardan birinde yerleşim yeri veya işler durumda ticari müessesesi bulunan gerçek ya da tüzel kişiler veya bunların halefleri
Paris Sözleşmesi hükümlerine uygun olarak, söz konusu kişilerin Türkiye’de rüçhan hakkından yararlanabilmesi için, başvuru tarihinden itibaren altı ay içinde aynı marka ve kapsamdaki mal veya hizmetler için başvuru yapması gerekir (SMK m. 12/1).
Bu nedenle, kendi ülkesinde ya da bu devletlerden herhangi birinde yetkili mercilere usulüne uygun olarak marka başvurusu yaptığı tarihten itibaren altı ay içinde diğer üye devletlere marka başvurusu yapması halinde, Paris Sözleşmesi hükümleri kapsamında aynı mal veya hizmetler için üçüncü taraflar tarafından marka tescil başvurusu ya da tescil başvurusu yapılmayacaktır.
Başvuru tarihinden itibaren geçen altı aylık rüçhan hakkından yararlanma süresi hak düşürücü niteliği haizdir ve bu süre içinde kullanılmayan rüçhan hakları düşer. Başvuru sahibinin rüçhan hakkından yararlanabilmesi için, ilk başvuru yapılan devletin yetkili makamından rüçhan hakkı belgesi alması gerekir (SMK m. 12/1).
Rüçhan Hakkı Kapsamında Mal veya Hizmetler İçin Üçüncü Kişilerin Başvuru veya Marka Tescilleri
Kendi ülkesinde ya da Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf olan devletlerden herhangi birinde yetkili mercilere usulüne uygun olarak yapılan marka başvurusu, başvuru tarihinden itibaren altı ay içinde rüçhan hakkına sahip olan marka ile aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzer olan ve rüçhan hakkı doğduğu tarihten itibaren üçüncü taraflar tarafından yapılan marka ile aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzer olan marka başvurusu esas alın
Rüçhan Hakkının Uygulama Alanı
Paris Sözleşmesine veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf devletlerin birinde yerleşim yeri veya işletmesi bulunan gerçek veya tüzel kişiler veya bunların halefleri, bu Sözleşme ve Anlaşmaya taraf olmayan bir devlette marka tescil başvurusu yaparak rüçhan hakkından yararlanabilir (SMK m.
- Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf olmayan bir devlette usulüne uygun marka tescil başvurusu yapılması
- Yukarıda açıkladığımız yapılan başvuru tarihinden itibaren altı ay süreyle, Paris Sözleşmesi hükümleri kapsamında aynı marka ve kapsamındaki aynı mal veya hizmetler için Türkiye’de başvuruda bulunması
Sergilerde Sergilemeden Doğan Rüçhan Hakları
AB Marka Tüzüğünün 33üncü maddesi, sergilemeden doğan rüçhan haklarını içerir. Bununla birlikte, SMK’nın 12/3 ve 12/4 hükümlerine göre, maddenin dördüncü fıkrası ile sergilerde veya fuarlarda sergilemeden doğan rüçhan haklarını düzenleyen madde, AB Marka Tüzüğünün 33üncü maddesine göre düzenlenmiştir.
Rüçhan hakkı kapsamında, Yönetmeliğin 6. ila 9. maddeleri “uluslararası fuar” terimini tanımlarken, Yönetmeliğin 11. maddesi, bir fuarın “uluslararası fuar” olarak kabul edilmesini gerektirdiği koşulları belirlemektedir.
Başvuruya konu markanın kullanılacağı ürünleri veya hizmetleri, Türkiye’de düzenlenen ulusal veya uluslararası sergilerde veya fuarlarda, Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf devletlerde düzenlenen resmi veya resmi olarak tanınan uluslararası sergilerde veya fuarlarda tanıtan ve markanın tasdikli örneğini sunan aşağıdaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından desteklenir:
- Paris Sözleşmesine veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf devletlerin birinin uyruğunda olanlar,
- Yukarıda da belirtilen devletlerden birinin uyruğunda olmamakla birlikte bunlardan birinde yerleşim yeri veya işler durumda ticari müessesesi bulunan gerçek ya da tüzel kişiler veya bunların halefleri
Tescil başvurusuna konu markanın kullanılacağı mal veya hizmetleri, aşağıda belirtilen yerlerde markayla birlikte sergileyen ve markanın tasdikli örneğini ibraz eden, üstte açıklanan gerçek veya tüzel kişiler, teşhir tarihinden itibaren altı ay içinde, Türkiye’de aynı markanın tescili için başvuru yapma konusunda rüçhan hakkından yararlanır:
- Türkiye’de açılan ulusal ya da uluslararası sergilerde
- Paris Sözleşmesine veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması taraf devletlerde açılan resmi ya da resmi olarak tanınan uluslararası sergilerde
Rüçhan hakkı süresi, markanın kullanılacağı malların resmi açılış tarihinden önce sergilenmesi durumunda başlar (SMK m. 12/4).
Herhangi bir sergide sergilenen mal veya hizmetler için birden fazla marka başvurusu yapılırsa, sergilemeden doğan rüçhan hakkından yararlanacak kişinin belirlenmesinde ilk sergileyen ya da ilk başvuru ilkesi uygulanır. Bu ilkeler esas alındığında, bir sergide sergilenmiş mal veya hizmetleri ilk tanıtan kişi rüçhan hakkından yararlanır (SMK m. 12/5).
SMK Madde 12/6’da belirtildiği gibi, rüçhan hakkının doğduğu tarihten sonra üçüncü kişiler tarafından yapılan ve rüçhan hakkına konu olan marka ile aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzer olan ve aynı veya aynı türdeki mal veya hizmetleri kapsayan başvurular reddedilir.”
Rüçhan Hakkının Talep Edilmesi ve Belgesinin Düzenlenmesi ile Sonuçları
1) Rüçhan hakkı talebinin yapılması ve rüçhan hakkı belgesinin verilmesi süresi ile düzenlenmesi
Marka başvuru sahibi, rüçhan hakkından yararlanmak için talep ücretini talep eder.
Rüçhan hakkı belgesi, başvuru tarihinden itibaren üç ay içinde verilmezse, rüçhan hakkından yararlanma talebi yapılmamış sayılır (SMK m. 13/1).
SMK m. 12 ve SMKY m. 6 uyarınca, Kurum tarafından uygun bulunması halinde, marka tescil belgesinde ve Marka Sicilinde rüçhan hakkına ilişkin bilgiler yer alır (SMKY m. 15/1).
SMKY m. 15/2’ye göre, Türkiye’de açılan ulusal veya uluslararası sergilerdeki teşhire dayanan rüçhan hakkı taleplerinde, yetkili mercilerden alınan, teşhir edilen mal veya hizmetin kullanıldığı markayı açık ve eksiksiz bir şekilde gösteren sergi rüçhanı belgesi ve markanın tasdikli örneği sunulur. Serginin resmi açılış tarihi ve malların veya hizmetin sergilendiği tarih.”
Aynı şekilde, Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf devletlerde açılan uluslararası sergilerdeki teşhire dayanan rüçhan hakkı taleplerinde, sergiyi açan yetkili merciler tarafından teşhir edilen mal veya hizmetin kullanıldığı markaya ilişkin düzenlenen ve üstteki paragrafta belirtilen hususları içeren belge ile markanın onaylı bir örneği sunulur (SMKY m. 15/3).
Marka başvurusu için birden fazla rüçhan hakkı talep edilmesi durumunda, her bir rüçhan hakkı için ayrı bir ücret ödenir (SMKY m. 15/5).
Marka başvurusuna dayanarak rüçhan hakkı talebinde, rüçhan hakkının doğduğu ülkenin, tarihin ve numaranın belirtilmesi gerekir (SMKY m. 15/4).
Marka hakkı sahibi veya vekilinin talebi üzerine, rüçhan hakkı belgesi, ücretin ödenmesi ve ücretin ödendiğine ilişkin bilgi Kurum’a sunulur (SMKY m. 16/1).
2) Rüçhan hakkının sonuçlarının doğacağı tarihler
Rüçhan hakkının sonuçları aşağıda belirtilen tarihler itibariyle doğar (SMK m. 13/2):
- SMK’nın 12/1 hükmünde belirtilen kişilerce, Türkiye’de rüçhan hakkından yararlanabilmesi için, Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Kuruluş Örgütü Anlaşmasına taraf devletlerin herhangi birinde yetkili mercilere markanın tescili için usulüne uygun olarak başvuru tarihinden itibaren altı ay süre içinde Paris Sözleşmesi hükümleri kapsamındaki aynı marka ve aynı mal veya hizmetler için başvuru yapılmalıdır. Bu süre hak düşürücü nitelikte olup, anılan süreler içinde kullanılmayan rüçhan hakları düşer. Rüçhan hakkından yararlanabilmesi için, başvuru sahibinin ilk başvuru yaptığı devletin yetkili makamından alacağı rüçhan hakkı belgesini, başvuru tarihinden itibaren üç ay içinde Kuruma vermediği takdirde rüçhan hakkı talebi yapılmamış sayılır (SMK m. 12/1 ve m. 13/1).
- Tescil başvurusuna konu markanın kullanılacağı mal veya hizmetleri, aşağıda belirtilen yerlerdeki sergilerde markayla birlikte teşhir eden ve markanın tasdikli örneğini ibraz eden, SMK m. 3’de açıklanan korumadan yararlanacak kişiler, teşhir tarihinden itibaren altı ay içinde, Türkiye’de aynı markanın tescili için başvuru yapma konusunda rüçhan hakkından yararlanır (SMK m. 12/3):
– Türkiye’de açılan ulusal ya da uluslararası sergilerde,
– Paris Sözleşmesine veya Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasına taraf devletlerde açılan resmi ya da resmi olarak tanınan uluslararası sergilerde - Kurum’a başvuruda belirtilen markanın kullanılacağı mal ya da hizmetler, sergide görünür şekilde, resmi açılış tarihinden önce markayla birlikte teşhir edilmişse rüçhan hakkı süresi, malların sergiye konulduğu veya hizmetin teşhir edildiği tarihten itibaren başlar (SMK m. 12/4 ve 13/2).
Markanın kullanılacağı mal veya hizmetlerle ilgili marka başvurusu için birden fazla rüçhan hakkı talep edilmesi durumunda rüçhan hakkı, geçerli olan ilk rüçhan tarihi itibarıyla başlar (SMK m. 13/3).
Rüçhan hakkına dayanılarak başvuru yapıldığı takdirde, rüçhan hakkı talebine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir (SMK m. 13/4 ve SMKY m. 15).