Bir taraflı irade açıklaması ile nişanlılık ilişkisi sona erebilir. Nişanı bozma, açık bir irade açıklaması veya örtülü bir irade açıklaması ile gerçekleşebilir. Nişanlının örtülü olarak nişanlılığın bozulması, diğerinin ziyaretlerini kabul etmemesi, ziyaretlerini ve mektuplarını tamamen kesmesi, başkasıyla nişanlanması veya evlenmesi veya haber vermeden ve adres bırakmadan başka bir kente veya ülkeye gitmesidir.
Nişanlılığın bu şekilde bir taraflı olarak sona erdirilmesi, nişanlanmadan dönme olarak da bilinir (TMK m. 120).
Nişanı bozmak için geçerli bir nişanlanma gereklidir. Bunun aksine, arkadaşlık, flört veya evlenme iradesi olmaksızın bir süre birlikte yaşamak, nişanı bozma anlamına gelmez ve nişanın bozulmasının hukuki sonuçları uygulanmaz. Nişanın bozulması için bir dava açılabilmesi için taraflar arasında önceden bir nişanlılık var olmalıdır.
NİŞANI BOZMADA HAKLI SEBEP
Dürüstlük kuralı çerçevesinde, nişanlılığın devamını ve evlenmeyi beklenemez kılan nedenler, nişanı bozmak için makul bir neden olarak kabul edilir.
Her iki tarafın da kusurunun bulunmadığı durumlarda, haklı sebep, karşı tarafın kusurundan kaynaklanabileceği gibi, her iki tarafın da kusurunun bulunmadığı durumlarda da geçerli olabilir. Yine de, nişan, karşı tarafın yanlış davranışına dayanıyorsa, nişanı bozan tarafın tazminat talep etme hakkına sahiptir.
NİŞAN BOZMADA HAKLI SEBEP ÖRNEKLERİ
Taraflardan birinin ekonomik durumunun sarsılması, örneğin birinin iflas etmesi; ilişkilerinde yeni bir durumun ortaya çıkması, örneğin küçük kardeşin bakımını üstlenmek zorunda kalma; nişanlısının karakter özelliklerini veya nişanlanmadan önceki kötü özel hayatını öğrenme; hayat felsefesi veya inanç ayrılığı; diğer nişanlının sürekli ve ağır bir hastalığa yakalanması (özellikle diğer tarafın insi bir hastalığa yakalandığını öğrenme);
Nişanlılığa son vermek için haklı nedenler arasında, nişanlının ailesinin ahlaki olarak düşük olması, nişanlının sık sık sarhoş olması ve nişanlının uygun bir süre içinde uygun bir sebep olmadan evlenmemesi yer alır.
Nişanlıya kötü muamelede bulunulması, bir başkasıyla aldatılması ve nişanlılık sırasında ortaya çıkan diğer boşanma nedenleri, nişanı bozmak için yeterli bir sebeptir.
Bu örnekler, uygulamadan alınmıştır. Ayrıca, başka durumlar ve olaylar da nişanın bozulmasına haklı sebep olabilir.
Hakimin Takdir Yetkisi
İhtilaf halinde, hakim nişanı bozan tarafın haklı bir gerekçe sunup sunmadığını karar verme yetkisine sahiptir (TMK m. 4). Somut olayda hakim, tarafların sosyal durumlarını, çevrelerini, mesleklerini ve mevkilerini göz önünde bulundurarak karar verecektir.
HAKSIZ NİŞAN BOZMA
Nişanın haksız bir şekilde bozulması, nişanlılardan birinin haklı bir sebep bulunmaksızın ya da kendiliğinden kaynaklanan bir sebeple nişanlılığa son vermesi anlamına gelir. Bu durumda, nişanı haksız bir şekilde bozan taraf diğer nişanlıya para ödemek zorunda kalır.