Kasko araç değer kaybını karşılar mı?
Öncelikle belirtmek gerekir ki, bu sorunun tarafımızca verilen cevabı eleştiri ve “olması gereken hukuk” niteliğindedir. Zira uygulamada kasko sigortacısının açıkça teminat almadığı durumlarda değer kaybından sorumlu olmadığı kabul edilirken, bizce açıkça teminat dışı hallerden sayılmadığı takdirde kasko sigortacısı değer kaybından da sorumlu tutulmalıdır. (Uygulamada kasko sigortacısının açıkça teminat kapsamında saymaması sebebiyle sorumlu tutulmayacağına yönelik emsal içtihat işbu cevabın sonuna eklenmiştir.)
Zira Türk Ticaret Kanunu’nda yer alan sigorta hukukuna ilişkin hükümler incelendiğince, Kanunun, Sigorta Hukuku kitabının genel hükümleri arasındaki “giderleri ödeme borcu” başlıklı 1426. maddesi; “(1)Sigortacı, sigorta ettiren, sigortalı ve lehtar tarafından, rizikonun, tazminatın veya bedel ödeme borcunun kapsamının belirlenmesi amacıyla yapılan makul giderleri, bunlar fayda- sız kalmış olsalar bile, ödemek zorundadır“ hükmünü amirdir.
Ayrıca, Türk Ticaret Kanunu’nun 1427. maddesi ise; “(1)Aynen tazmine ilişkin sözleşme yoksa sigorta tazminatı nakden ödenir. (2)Sigorta tazminatı veya bedeli, rizikonun gerçekleşmesini müteakip ve rizikoyla ilgili belgelerin sigortacıya verilmesinden sonra sigortacının edimine ilişkin araştırmaları bitince ve her hâlde 1446 ncı maddeye göre yapılacak ihbardan kırkbeş gün sonra muaccel olur. Can sigortaları için bu süre onbeş gündür. Sigortacıya yüklenemeyen bir kusurdan dolayı inceleme gecikmiş ise süre işlemez. (3)Araştırmalar, 1446 ncı maddeye göre yapılacak ihbardan başlayarak üç ay içinde tamamlanamamışsa; sigortacı, tazminattan veya bedelden mahsup edilmek üzere, tarafların mutabakatı veya anlaşmazlık hâlinde mahkemece yaptırılacak ön ekspertiz sonucuna göre süratle tespit edilecek hasar miktarının veya bedelin en az yüzde ellisini avans olarak öder. (4)Borç muaccel olunca, sigortacı ihtara gerek kalmaksızın temerrüde düşer. (5)Sigortacının temerrüt faizi ödeme borcundan kurtulmasını öngören sözleşme hükümleri geçersizdir” hükmünü getirmiştir.
Aynı Kanunun 1429. maddesi; “(1)Sigortacı, aksine sözleşme yoksa, sigorta ettirenin, sigortalının, lehtarın ve bunların hukuken fiillerinden sorumlu bulundukları kişilerin ihmallerinden kaynaklanan zararları tazmin ile yükümlüdür. Sigorta ettiren, sigortalı ve tazminat ödenmesini sağlamak amacıyla bunların hukuken fiillerinden sorumlu oldukları kişiler, rizikonun gerçekleşmesine kasten sebep oldukları takdirde, sigortacı tazminat borcundan kurtulur ve aldığı primleri geri vermez. (2)1495, 1503 ve 1504 üncü maddenin ikinci fıkrası hükmü saklıdır” hükmünü içermektedir.
Kanunun, zarar sigortaları ile ilgili bölüm içindeki mal sigortalarında tazminat ilkesi ile ilgili “Genel Olarak” başlıklı 1459. maddesi; “(1)Sigortacı, sigortalının uğradığı zararı taz- min eder”, aynı şekilde 1460. maddesi; “(1)Sigorta değeri sigorta olunan menfaatin tam değeridir” ve yine 1461. maddesi; “(1) Sigortacının sorumluluğu sigorta bedeli ile sınırlıdır. Sigorta bedeli, rizikonun gerçekleştiği andaki sigortalı menfaatin değerini aşsa bile, sigortacı uğranılan zarardan fazlasını ödemez. (2)Aynen tazmini öngören yeni değer sigortaları hakkında birinci fıkra hükmü uygulanmaz” hükümlerine yer vermiştir. Kasko poliçesi ve eklerinde yer alabilecek muaf tutulmaya ilişkin hükümler hariç olmak üzere, Türk Ticaret Kanunu ve diğer kanunlarda kısmen hasarlı aracın tamiri nedeniyle araçta değer kaybı meydana geldiğinde değer kaybından kasko sigorta şirketi sorumlu değildir anlamına gelen bir düzenleme ve hüküm yoktur.
Onca ayrıntıyı düzenleyen mevzuatın böylesine önemli ve yaygın uygulaması olan bir hususu düzenlememekle sigorta şirketinin değer kaybından sorumlu olmadığı sonucuna değil, bilakis sorumlu olması gerektiği sonucuna varılması gerekir.
Çünkü kasko sigorta poliçesi gerçek ve rayiç değeri teminat altına alır. Değer artışını bile düzenleyen mevzuat, değer azalışını düzenlememekle doğruyu yapmamıştır. Çünkü bir taşıtın hasarlı kısımlarının tamiri veya parçalarının değiştirilmesi nasıl doğrudan zarar ise, o tamirat sonrası aracın değerinde bir değer azalması varsa kasko sigorta şirketi ondan da sorumludur ve değer azalışı da doğrudan bir zarardır.
Sözün özü, tamir sonrası araçtaki değer kaybı doğrudan zarardır. Zaten doğrudan ve gerçek zararları piyasa rayicine göre poliçedeki limit aşılmamak kaydıyla sigorta şirketi teminat altına almakta ve sigortalısına ödemeyi üstlenmektedir.
Değer kaybı; trafik sigorta poliçesinde ve kasko sigorta poliçesinde farklılık arz eden bir kavram değildir. Kasko sigorta poliçesi gerçek ve rayiç zararları teminat altına almaktadır. Kasko sigorta poliçesini düzenleyen sigorta şirketi aracın değer kaybından da gerçek zarar kapsamında olması nedeniyle sorumludur.
Bizce durum bu olmakla birlikte, uygulamada kasko ve araç değer kaybı ilişkisine bakıldığında; genellikle kasko poliçeleri, onarım nedeniyle ortaya çıkan araç değer kayıplarını teminat altına almaz. Bu nedenle de kasko sigortasından talepte bulunulamaz. Ancak bazı sigorta şirketleri, kasko kapsamında araç değer kaybı güvencesine de yer vermektedir. Araç değer kaybı için güvence veren şirketler, bu kaybı karşılayacak, araç sahibi çok daha rahat hareket edecektir. Bu nedenle kasko teklifi alırken teminatlar sorgulanmalı- dır. Yargıtay da, kasko sigortacısının araçta meydana gelen değer kaybı taleplerine olumlu cevap verebilmesi için kasko poliçesi ve şartları uyarınca bu zarar kaleminin de teminatlar arasında açıkça belirtilmesi şartını aramaktadır.
Konuya ilişkin Yargıtay kararı
Nitekim Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2014/10891 E., 2016/9161 K. sayılı ve 20/10/2016 tarihli ilamında “Davalı … şirketi, davacıya ait aracın kasko sigortacısı olup …maddesinde belirtilen risklerin gerçekleşmesi sonucunda doğrudan uğrayacağı maddi zararları teminat altına alır. Davacı vekili değer kaybı zararının davalıdan da tahsilini istemiştir. Davacının bu tazminat talebi, … ve poliçe özel şartları uyarınca kasko sigortası teminat kapsamında bulunmamaktadır. Değer kaybı konusunda kasko sigorta poliçesine prim ödenerek ayrıca ve ek teminat vermedikçe, meydana gelen kaza sebebi ile dolaylı zarar olan değer kaybı talebi teminat dışıdır. Buna göre, riziko sonucunda araçta oluşan doğrudan zararı karşılamakla sorumlu davalı kasko sigortacısı dolaylı zarar olan değer kaybı talebinden sorumlu olmayıp yazılı şekilde davalının sorumluluğuna karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın bu sebeple bozulmasına karar vermek gerekmiştir” şeklinde karar vermiştir.