Türk Borçlar Kanunu’nun 386. maddesine göre, “tüketim ödüncü sözleşmesi, ödünç verenin bir miktar parayı ya da tüketilebilen bir şeyi ödünç alana devretmeyi ve ödünç alanın da aynı nitelik ve miktarda şeyi geri vermeyi üstlendiği sözleşmedir.”Bu durumda, yasa koyucu tüketim ödüncü sözleşmesini tarafların asli edim yükümlerine göre tanımlamıştır. Tüketim ödüncü sözleşmeleri, ödünç verene belirli bir süre için para veya un, tahıl, şeker, kumaş, kömür, benzin gibi bir şey vermeyi ve ödünç alana aynı miktar ve nitelikte bir şey iade etmeyi taahhüt eder. Sonuç olarak, parça borcu, tüketim ödüncüne konu olmaktadır.
Ödünç alan bir şeyi tüketebilir veya yok edebilir. Ödünç verilen şeyin teslimi, ödünç alana mülkiyet hakkı kazandırdığından, sözleşme sona erdiğinde ödünç veren sadece şahsi hakka dayanarak iade talebinde bulunabilir.
Tüketim ödüncü sözleşmesinde bir şeyin değeri, ödünç verenin mülkiyeti devretmesi ve ödünç alanın tüketme yetkisi nedeniyle kullanılır.
Karz olarak da bilinen tüketim ödüncü sözleşmesinin hukuki niteliği
* Tüketim ödüncü sözleşmesi hem bir borç hem de bir rıza sözleşmesidir.
* Faiz öngörülmediği takdirde, tüketim ödüncü sözleşmesi, eksik iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir; karşılıklı edimlerin değiştirilmesi söz konusu değildir; mülkiyetin devrinin amacı, iadeye ilişkin bir alacak elde etmek değildir. Zira ödünç verenin sözleşme süresince devredilen şeyin değeri yoktur. Tüketim ödüncü sözleşmesi, faiz belirlenen veya ödenmesi gereken (TBK m. 387/2) durumlarda iki tarafa borç yükleyen bir sözleşme niteliği taşır.
* Tüketim ödüncü sözleşmesi nedeniyle devam eden bir borç ilişkisi vardır. Ödünç verenin edimi belirli bir süre boyunca yayılmıştır, bu nedenle ödünç veren ancak sözleşmenin sonunda benzer bir şeyi talep edebilir.
Karz (Tüketim ödüncü) Sözleşmesinin Unsurları
- Ödünç verilebilecek bir miktar para veya bir misli şey
- Ödünç konusunun mülkiyetinin ödünç alana geçirilmesi taahhüdü
- Ödünç alanın aynı miktar ve nitelikte aynı cinsten şeyleri verme taahhüdü
- Faiz ödeme borcu