Türk Borçlar Kanunu’nun 386. maddesine göre, “tüketim ödüncü sözleşmesi, ödünç verenin bir miktar parayı ya da tüketilebilen bir şeyi ödünç alana devretmeyi, ödünç alanın da aynı nitelik ve miktarda şeyi geri vermeyi üstlendiği sözleşmedir.” Kanun koyucu, burada da, tarafların asli edim yükümlerine göre tüketim ödüncü sözleşmesini tanımlamış bulunmaktadır. Böylece tüketim ödüncü sözleşmesi çerçevesinde ödünç veren, bir miktar para veya un, tahıl, şeker, kumaş, kömür, benzin gibi misli bir şeyin mülkiyetini belirli bir süre için ödünç alana geçirmeyi; ödünç alan da aynı miktar ve nitelikte şeyi iade etmeyi taahhüt etmektedirler. Bu nedenle parça borcu oluşturan şey tüketim ödüncüne konu olmaktadır.
Ödünç alan, kendisine ödünç verilen şeyi tüketebilir veya yok edebilir. Aynı şekilde, ödünç verilen şeyin teslimi ile, bunun üzerindeki mülkiyet hakkı ödünç alana geçtiği için, ödünç veren sözleşmenin sona ermesi halinde sadece şahsi hakka dayanarak iade talebinde bulunabilir.
Tüketim ödüncü sözleşmesinde, ödünç verenin sözleşme konusu şeyin mülkiyetini devir borcunun, ödünç alanın da bunları tüketme yetkisinin bulunması sebebiyle bir şeyin değerinin kullanılması söz konusudur.
Tüketim ödüncü (karz) sözleşmesinin hukuki niteliği
*Tüketim ödüncü sözleşmesi borç doğuran ve rızai bir sözleşmedir.
*Tüketim ödüncü sözleşmesi, faiz öngörülmediği takdirde, eksik iki tarafa borç yükleyen bir sözleşme niteliği taşır; karşılıklı edimlerin değiştirilmesi söz konusu değildir; mülkiyetin devrinin amacı, iadeye ilişkin bir alacak elde etmek değildir. Zira ödünç verenin sözleşme süresince devredilen şeyin değerinden yoksun kalmasının karşılığı bulunmamaktadır. Ancak faiz kararlaştırılan veya faiz ödenmesi gereken (TBK m. 387/2) hallerde tüketim ödüncü sözleşmesi tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşme niteliği taşır.
*Tüketim ödüncü sözleşmesi devamlı bir borç ilişkisi doğurur. Zira ödünç verenin edimi bir zamana yayılmıştır; ödünç veren ancak sözleşmenin sonunda benzer bir şeyi talep edebilir.
Karz (Tüketim ödüncü) Sözleşmesinin Unsurları
- Ödünç verilebilecek bir miktar para veya bir misli şey
- Ödünç konusunun mülkiyetinin ödünç alana geçirilmesi taahhüdü
- Ödünç alanın aynı miktar ve nitelikte aynı cinsten şeyleri verme taahhüdü
- Faiz ödeme borcu